Aramızda tarihi bağlar bulunan sınır komşunuz İran’a, İran rejimi tarafından uygulanan yüksek ithalat vergisi nedeniyle fındık ihracatı yapamamaktayız. Bu oran şu an %72 olup üzerine %9’da KDV eklenmektedir. Ayrınca İran gümrüğü faturanın düşük düzenlenebileceği saikını de hesap ederek rayiç bedel uygulamaktadır. Rayiç bedelin altında ithalat olursa rayiç bedel üzerinden vergi alınmaktadır, şayet rayiç bedelin üzerinde bir fiyat söz konusu olursa aradaki fark da vergiye tabi tutulmaktadır. İran’ın bu uygulaması Türkiye’ye özgü değil genele şamildir.
Son 5 sezonun ortalamasına bakıldığında İran’a yaptığımız ihracat 113 Ton/İç seviyesindedir. “Resmî verilere göre İran’a fındık ihraç etmemekteyiz” demek doğru olacaktır.
İran 84 milyonluk nüfusuyla yakın ve büyük bir pazardır. İran halkının büyük çoğunluğu orta ve yüksek gelir grubuna dâhildir. Alım gücü sorunu yaşamamaktadır.
Özellikle çerez tüketimi İran’da çok eski ve yaygın bir kültürdür. Çerez sepeti, en kıymetli ve geleneksel hediyeleşmedir. Çerezlerin arasında fındık, özel ve önemli bir yere sahiptir. Türkiye’de kişi başına ortalama fındık tüketimi 2 kilo seviyesindeysen bu rakam İran’da 18 kiloyu aşmaktadır. İranlılar, kayıt dışı yollarla ülkelerine giren Türk fındığını fiyatına takılmaksızın satın alıp kullanmaktadır. Damak zevkine çok önem veren İranlılar, Azeri ve Gürcü fındığını sevmemiş ve tüketmemektedir. Türk fındığı ülkeye dolaylı yollardan ve kayıt dışı girmekte ve yoğun bir taleple tüketilmektedir.
İran’da ezelinden beri “Türk Malı” na karşı koşulsuz bir rağbet vardır. Özellikle tekstil ve gıdada “Türkiye” menşeili olması güven unsuru olarak görüşmektedir. İranlılar, Türk malı ürünlerin kalitesine ve sağlıklı oluşuna koşulsuz inanmaktadır. Bu güven, İranlı yatırımcıların gözünü Türkiye’ye çevirmelerindeki en rantabl nedendir. Azami 30 bin ton fındık üreten İran’ın iç pazarında 60 bin tonu aşan bir tüketim söz konusudur. Bu rakamın 100 bin tona ulaşmasını sağlamak da çok kolay görülmektedir. İranlı yatırımcılar, fındıkta ihracatçı olmak gibi bir pozisyonda ve niyette bulunmamaktadır keza kendi iç pazarları fındık satmak için ziyadesiyle yeterlidir. İranlı ihracatçılar fıstıkta yoğunlaşmak istemektedirler.
İran’ın uyguladığı yüksek ithalat vergisi “Serbest Bölge” yatırımı, siyasi ve ticari lobi, ticaret heyetlerinin karşılıklı hareketliği, TOBB, TİM, İhracatçı Birlikleri gibi güçlü kuruluşların katkısıyla aşılmaya çalışılmalı yaklaşımıyla 7-8-9 Temmuz 2021 tarihlerinde İran’dan Mr. Mojtaba Rashvand (Azin Dane Kaspian Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı) ve Emin Makui (Maku Serbest Bölge Yatırımcı Brokeri ve Maku & Dev Co. Şirketi Yatırım Danışmanı) borsamız tarafından yapılan bir ticari organizasyonla ilimize gelip Sayın valimiz, Büyükşehir Belediye Başkanımız ve fındık ihracatçısı üyelerimiz ile bir dizi temasta bulunarak İran’a fındık ihracatı ve yatırım yapılması hususunda görüş alış verişinde bulundular. Bu ilk temas ardından uygun şartların oluşması durumunda İran’a Türk fındığı ile mamul ürün ihracatı yapılabileceği ve temasların karşılıklı olarak devam etmesi yönünde niyet birliğine varıldı.
Ordu Ticaret Borsası olarak, tarımsal ürünler ihracatında “tek tabanca” niteliğindeki fındığımıza yeni ve zengin pazarlar bulunması ve üyelerimizin bu pazarlara yönlendirilmesi sorumluluğumuzla süreci kontrol ve takip etmekteyiz.
Saygılarımla,
Ziver KAHRAMAN
Ordu Ticaret Borsası
Yönetim Kurulu Başkanı