“Fındık Tarımında Yapay Zekâ ve Teknoloji Kullanımının Yol Haritasının Belirlenmesi” Çalıştayı
09-10 Aralık 2024 tarihlerinde gerçekleştirmiş olduğumuz çalıştayda “Dünya Tarımında Teknoloji ve Yapay Zekâ Oturumu”, Toprak, Bitki Besleme ve Su Oturumu”, “Bulut Mimarisi ve Yapay Zekâ Oturumu”, “Hastalık-Zararlı Mücadelesi ve Fındıkta Rekolte Çalışmaları Oturumu” ve “Hasat, Hasat Sonrası ve İşleme Kayıplarının Azaltılması Oturumu” olmak üzere toplam 5 adet oturum düzenlenmiş olup, 21 adet sunum yapılmıştır. Çalıştaya üniversiteler, araştırma enstütüleri, sanayici ve üreticilerden oluşan 455 kişi katılım göstermiştir.
Fındık tarımı, ülkemizin tarımsal üretiminde stratejik bir öneme sahip olup, yerel kalkınmadan uluslararası ticarete kadar geniş bir etki alanına sahiptir. Tarımsal üretimde karşılaşılan iklim değişikliği, iş gücü yetersizliği ve verimlilik gibi sorunlar, yeni çözümleri ve yaklaşımları zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda, yapay zekâ ve ileri teknolojilerin tarımsal süreçlere entegrasyonu, sürdürülebilirlik ve rekabet gücünü artırma noktasında hayati bir rol oynamaktadır.
Bugün bu çalıştayda, fındık tarımında yapay zekâ ve teknolojinin etkili bir şekilde kullanılmasını sağlamak, bu alanın önündeki engelleri tespit etmek ve uygulanabilir çözüm önerileri sunmak amacıyla farklı disiplinlerden uzmanlar, akademisyenler, sektör temsilcileri ve çiftçiler ortak bir vizyon geliştirmek için bir araya gelmiştir. Çalıştay süresince yapılan tartışmalar ve geliştirilen öneriler, ülkemizin tarımsal geleceğini şekillendirecek yol haritasını belirlemek adına önemli bir rehber niteliği taşımaktadır.
Fındık üretiminin Türkiye’nin tarımsal gelirleri içerisinde ilk sırada yer alması nedeniyle stratejik planlaması ve yönetimi, verimliliği ve gelirinin artırılması, sürdürülebilir tarım ve gıda güvenliğinin sağlanması büyük önem taşımaktadır. Bu amaçla gerçekleştirilen sunumlarda, iklim değişikliğine uyum sürecinde sürdürülebilir fındık tarımı için iklim verileri, uydu görüntüleri ve zirai veriler ile makine öğrenmesi ve derin öğrenme gibi güncel metotlarla arazide ve laboratuvar ortamında elde edilecek bulgularla yapay zeka tabanlı mekansal karar destek sisteminin geliştirilmesi gerektiği de vurgulanmıştır.
Bu bildirge, çalıştay boyunca elde edilen çıktıları özetlemekte ve katılımcılar tarafından ortak bir mutabakata varılan temel önerileri sunmaktadır. Amacımız, fındık tarımında yapay zekâ ve teknolojinin sunduğu fırsatları en verimli şekilde değerlendirerek, bu alanda öncü bir yaklaşım geliştirmek ve sürdürülebilir tarımın önemli bir örneğini paylaşmaktır. Bu amaçla çalıştayımızda fındık tarımında teknolojik dönüşümü destekleyecek temel alanlar detaylı şekilde ele alınmıştır. Çalışma masalarına ilişkin sonuçlar şu şekilde özetlenmiştir;
Fındık Tarımında Veri İşleme
Fındık tarımında doğru kararların alınabilmesi için güvenilir, kapsamlı ve güncel veri altyapısının oluşturulması hayati bir öneme sahiptir. Bu bağlamda:
- Toprak, hava durumu, bitki sağlığı ve verimlilik verilerinin toplanması için sensör tabanlı sistemlerin yaygınlaştırılması,
- Toplanan verilerin merkezi bir platformda işlenerek çiftçilerin kolayca erişebileceği bir bilgi paylaşım ağı oluşturulması,
- Veri güvenliği ve gizliliğinin sağlanması için ulusal standartların geliştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
Fındık Tarımında Otomasyon ve Robotik Sistemlerin Kullanılması
Fındık tarımında iş gücü ihtiyacını azaltmak ve üretim süreçlerini optimize etmek amacıyla otomasyon ve robotik sistemlerin kullanımı büyük bir potansiyel taşımaktadır. Bu kapsamda:
- Hasat, budama ve bakım süreçlerinde kullanılabilecek robotik sistemlerin geliştirilmesi ve çiftçilere uygun maliyetlerle sunulması,
- Akıllı sulama ve gübreleme sistemlerinin yaygınlaştırılması,
- Yerli ve milli otomasyon çözümlerinin teşvik edilmesi, tarımsal üretimde teknolojik bağımsızlığı güçlendirecektir.
Yapay Zekâ ile Fındık Verimliliğinin Artırılması ve Sürdürülebilir Fındık Tarımı
Yapay zekâ tabanlı uygulamalar, fındık üretiminde verimliliği artırmak ve çevresel sürdürülebilirliği sağlamak açısından kritik bir role sahiptir. Bu bağlamda:
- Hastalık ve zararlılarla mücadelede yapay zekâ destekli erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi,
- Fındık rekolte verilerine dayalı verim tahmin modellerinin oluşturulması ve üretim süreçlerinin optimize edilmesi,
- İklim değişikliğine uyum sağlayan sürdürülebilir tarım uygulamalarının yapay zekâ ile desteklenmesi önerilmiştir.
- Sürdürülebilir fındık tarımı için ortaokul seviyesinden başlayarak fındık tarımı ve yapay zekâ eğitim programlarının oluşturulması.
Sonuç olarak, çalıştayımızda elde edilen çıktılar, fındık tarımında yapay zekâ ve teknolojik uygulamaların kullanımına yönelik somut bir yol haritasının oluşturulması için önemli bir başlangıç noktası sağlamaktadır. Ortak görüş olarak:
- Tüm paydaşlar arasında iş birliğinin güçlendirilmesi,
- Yapay zekâ kullanımının tarım alanındaki payının artırılması,
- Veri toplama ve işleme süreçlerin dijitalleştirilerek, dijital veri kütüphanelerinin oluşturulması,
- Akademik çalışmaların uygulamaya dönüşümünün hızlandırılması,
- Çiftçilerin teknolojiye adaptasyonunun artırılması için eğitim ve teşvik mekanizmalarının geliştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
Bu sonuç bildirgesi, fındık tarımında teknoloji tabanlı bir dönüşüm sürecine rehberlik etmeyi ve Türkiye’nin tarımsal üretimde lider konumunu daha da ileri taşımayı amaçlamaktadır. Fındık tarım arazilerinde birim alandan daha yüksek verim alma, değişen iklim şartlarına elverişli nitelikli fındık fidanı üretme, üretim ömrünü yitirmiş fındık bahçelerini yenileme ve bu bağlamda mümkünse teraslama çalışmalarını bilimsel öngörü ile yapma, fındık tarımı için inovatif makineli tarıma geçerek üretim maliyetlerini düşürme, fındığın yenilebilen ve yenilemeyen kısımlarını kullanarak katma değeri yüksek ürünler üretme çalışma ve stratejilerini yapay zekâ ve teknolojiyi entegre ederek vermenin yolları aranmalı ve bu minvalde projeler daha çok desteklenmelidir.
Kamuoyuna saygılarımızla duyurulur.